خسروپناه: از تاریخ عبرت بگیریم

حجت ا،لام و المسلمین عبدالحسین خسروپناه در نشست با حضور اعضای ستاد های است، و مجامع تخصصی جبهه و دبیرخانه های است، اصحاب اندیشه، به بررسی نقش جریان های فکری در تحولات معاصر و نظم نوین پرداخت و با اشاره به تاریخ تحولات جهان اسلام، از دوران صدر اسلام تا جنگ های صلیبی، گفت: تحولات اخیر جهان اسلام ادامه چالش های تاریخی است که از همان ابتدا با گسترش اسلام آغاز شد و در جنگ ها و نزاع های مختلف میان مسلمانان و مخالفان، به ویژه در جنگ های صلیبی، ادامه یافت.

وی افزود: ،ت های اسلامی، چه شیعه و چه اهل سنت، همواره با چالش هایی روبه رو بودند. حتی در میان ،ت های شیعه مانند صفویان و علویان یا ،ت های سنی مانند عثم، و سلجوقیان نیز نزاع های قابل توجهی رخ داده است. این چالش ها در دو قرن اخیر وارد مرحله ای پیچیده تر شده است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، ضمن تحلیل حوادث دو قرن اخیر، نقش تحولات غربی را نیز مؤثر دانست و اظهار کرد: تحولات معاصر نه تنها در جهان اسلام بلکه در غرب نیز با چالش های متعددی همراه بوده است.

وی تأثیر جریان مقاومت را در شکل گیری تحولات اخیر بسیار مهم ارزیابی و خاطرنشان کرد: بازخو، نقش جریان های فکری و مقاومت در تحولات اخیر و تحقق نظم نوین جه،، مسیری ضروری برای فهم آینده جهان اسلام است.

تحولات جهان اسلام و غرب بازخو، شود

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، به بررسی تاریخی نقش ،ت های اسلامی و دخالت های خارجی پرداخت و تأکید کرد که شناخت و تحلیل صحیح این تحولات برای درک شرایط امروز ضروری است.

خسروپناه با اشاره به وقایع جنگ های صلیبی و تأثیر ،ت عثم، بر منطقه آناتولی، ایران و جهان اسلام گفت: جهان اسلام در برهه هایی، چون جنگ های صلیبی و دوره سلطه عثم، دچار حوادثی شد که این حوادث تاریخی نشان دهنده اهمیت وحدت و آگاهی سیاسی در مق، با چالش های خارجی است.

حجت ا،لام خسروپناه با تأکید بر اهمیت بازخو، تحولات تاریخی جهان اسلام و غرب خاطرنشان کرد: شناخت دقیق این روند ها به ما کمک می کند تا با درک بهتر از گذشته، برای آینده تصمیمات بهتری بگیریم.

سه مفهوم اصلی مدرنیته و تأثیر آن بر مکاتب فلسفی غرب

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به بررسی سه مفهوم کلیدی مدرنیته و تأثیرات آن بر مکاتب فلسفی غرب پرداخت و درباره م،ای مدرنیته بیان کرد: مدرنیته پذیرش سه مفهوم بنیادین است که اگر ،ی این سه را بپذیرد، وارد عرصه مدرن شده است. این مفاهیم عبارت اند از عقل،ت، دنیویت و اوم،سم. در مدرنیته، عقل،ت به م،ای کنار زدن وحی و تأکید بر تجربه، عقل عرفی و دانش بشری است.

حجت ا،لام خسروپناه ادامه داد: وحی در این نگاه نقشی در تصمیم گیری ها و مب، فکری ندارد، در این دیدگاه، آباد، دنیا محور اصلی است و آ،ت به حاشیه رانده می شود. حتی اگر فردی به آ،ت اعتقاد داشته باشد، این مفهوم بر اولویت دادن به امور دنیوی تأکید دارد. این تفکر همان سکولاریسم است و اوم،سم یا انسان گرایی به م،ای کنار زدن ربوبیت خداوند در مسائل است. در این نگاه، انسان در مرکز تصمیم گیری ها قرار دارد و خدای تکوینی و تشریعی که به انسان بگوید چه باید کرد یا نکرد، نقشی ندارد.

وی تأکید کرد: این سه مفهوم به م،ای واقعی، با مفاهیم اسلامی تفاوت دارند و نباید آنها را با برداشت های سطحی تطبیق داد. مثلاً، پذیرش عقل در اسلام به م،ای نفی وحی نیست یا توجه به دنیا در قرآن با دنیویت مدرن تفاوت اساسی دارد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اهمیت بازخو، مفاهیم مدرنیته و تأثیر آنها بر جهان معاصر خاطرنشان کرد: شناخت صحیح این مفاهیم و تفکیک آنها از مفاهیم اسلامی، ضرورتی برای درک بهتر تحولات فکری و فلسفی است.

سه مفهوم مدرنیته، فلسفه های غرب و آشفتگی تئوری ها در علوم انس،

خسروپناه در ادامه مباحث خود به تحلیل تأثیر سه مفهوم اصلی مدرنیته بر شکل گیری فلسفه ها، ایدئولوژی ها و نظریه های علوم انس، غرب پرداخت و با اشاره به سه مفهوم بنیادین مدرنیته- عقل،ت، اوم،سم و دنیویت توضیح داد: از این سه مفهوم مکاتب فلسفی گوناگونی پدید آمد که بعد ها ایدئولوژی های اجتماعی و نظریه های علوم انس، غرب را شکل دادند.

وی افزود:به ،وان مثال لیبرالیسم بر پایه اصالت آزادی، سوسیالیسم بر پایه اصالت جامعه و عدالت، ناسیونالیسم بر پایه اصالت ملیت، فمینیسم بر پایه اصالت زن، نازیسم بر پایه اصالت یک جامعه و نژاد خاص است. این ایدئولوژی ها که ریشه در مکاتب فلسفی دارند، همچنان بر جهان غرب حاکمند. حتی صهیونیسم نیز به ،وان یک ایدئولوژی ابتدا در مسیحیت و سپس در یهودیت شکل گرفت.

فلسفه غرب یا فلسفه های غرب، آشفتگی نظریه های درغرب

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین با تأکید بر تنوع فلسفه های غربی افزود: در غرب یک فلسفه واحد وجود ندارد، بلکه مجموعه ای از فلسفه ها با دیدگاه های متعارض داریم. به همین دلیل، نظریه های اجتماعی و علوم انس، در غرب به شدت پراکنده و متعارض هستند. برخلاف علوم تجربی مانند فیزیک، که نظریاتی مانند نظریات نیوتن یا نسبیت ،شتین و یا مک،ک کوانتوم مقبولیت عمومی دارند، در حوزه علوم انس، و اجتماعی هیچ نظریه ای که اجماع نسبی داشته باشد وجود ندارد.

حجت ا،لام خسروپناه ادامه داد: غرب مملو از نظریه های فرهنگی و اجتماعی است که از مکاتب فلسفی متفاوت نشأت گرفته اند. این تنوع نظریه ها نشان دهنده آشفتگی و عدم اجماع در علوم انس، غرب است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی به گرایش برخی استادان دانشگاه به نظریه های غربی اشاره کرد و گفت: در دانشگاه های ما برخی استادان به خاطر علاقه به شخصیت های خاص غربی به ترویج دیدگاه های آنان می پردازند. این وابستگی به نظریات غربی بدون توجه به شرایط و نیاز های بومی، چالش بزرگی برای تولید علم در کشور است.

تفاوت ساختاری ایدئولوژی و احزاب سیاسی در غرب و ایران

خسروپناه به بررسی تفاوت های بنیادی میان ایدئولوژی ها و احزاب سیاسی در غرب و ایران پرداخت و با اشاره به مکاتب فلسفی و ایدئولوژی های غربی گفت: در غرب، ایدئولوژی ها مستقیم از مکاتب فلسفی نشأت گرفته اند و ساختار احزاب سیاسی بر اساس همین ایدئولوژی ها شکل گرفته است. به ،وان مثال، در آمریکا با وجود احزاب متعدد، اما دو حزب اصلی وجود دارد.

وی همچنین با مقایسه احزاب سیاسی در ایران افزود: در کشور ما، احزاب معمولاً با هدف حفظ قدرت گروه های سیاسی تشکیل می شوند، نه بر اساس ایدئولوژی های منسجم و در گذر زمان باور ها و عقاید اصلی احزاب دچار دگردیسی های جدی شده است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی بر ضرورت توجه به انسجام ایدئولوژیک در ساختار احزاب ایر، تأکید کرد و افزود: برای پیش بینی عملکرد یک حزب، باید ارتباط آن با فلسفه و ایدئولوژی مشخص باشد، چیزی که در بسیاری از احزاب ایران دیده نمی شود.

خسروپناه همچنین به تحلیل تحولات فکری و ایدئولوژیکی در غرب و تاثیر آن بر روند تحولات اجتماعی و سیاسی در ایران و کشور های همجوار پرداخت و با اشاره به پیش بینی های خود در مورد انتخابات گذشته آمریکا و مقایسه آن با وضعیت احزاب سیاسی در ایران، تاکید کرد: در ایران ا،ر احزاب، چه چپ و چه راست، بیشتر به دنبال ،ب قدرت هستند تا تبیین ایدئولوژی های فکری و نظریه های مختلف.

وی افزود: مشروطیت ایران نتیجه مستقیم تاثیرات فکری غرب بود که از اوا، دوره صفوی و به ویژه در دوران قاجار بیشتر گسترش یافت. این تفکرات، به ویژه در حوزه های اجتماعی و سیاسی، در ایران و مناطق هم جوار مانند آناتولی و مصر، تغییرات زیادی به همراه داشت.

به گفته خسروپناه برای تحلیل تحولات فکری و سیاسی در منطقه، باید به تاریخ و ریشه های این تحولات در غرب و درون کشور های اسلامی توجه کرد.

منبع: شورای عالی انقلاب فرهنگی